Taxes are an important source of finance for development, especially for governments to address poverty and inequality. In Vietnam, the tax revenue has decreased over the years, the state budget has decreased from 27.3% of GDP (2010), to 23.7% of GDP (2016).
One of the reasons for Vietnam's tax revenue loss and budget deficit in recent years is the decrease in tax revenues and the fall in crude oil prices. Revenue from corporate income tax has decreased sharply since 2006, from 6.9% of GDP in 2010, to 4.3% of GDP in 2017. Factors affecting the reduction of income from corporate income tax include reduction of general corporate income tax rates, tax incentive policies and tax evasion. The part of the budget that is reduced due to tax incentive policies is called Tax Expenditure.
According to this research report, the annual tax revenue of corporate income tax in Vietnam is higher than the state budget's expenditure on health, with the highest record in 2012 that was 1.4 times the amount spent on healthcare. Specifically: VND 55 trillion (2012), VND 61 trillion (2014) and VND 86 trillion (2016), equivalent to 1.5% of GDP, or 7% of total state budget revenue.
Tax incentives are common for groups of enterprises with the following characteristics: large-scale, industrial (especially processing and manufacturing), foreign invested, located in industrial zones. In 2016, the general tax rate was 20%, the actual tax rate paid by taxpayers in this group was only 13.6%.
The analysis of the study shows that corporate income tax incentives in Vietnam have created significant fiscal costs and further widened the income gap between population classes. If we cut down the incentives, the corporate income tax will increase the budget revenue by 20%, while there is no negative impact on the macro economy.
Simulation analysis shows that eliminating corporate income tax incentives only have a negative impact on high-income groups, which have benefited primarily from tax incentives. In the case that the government uses the increased budget wisely, the abolition of corporate income tax incentives will bring significant benefits to low-income groups of households through increase development investment or increase subsidies for the poor.
Thuế là nguồn tài chính quan trọng cho phát triển, đặc biệt để các chính phủ có thể giải quyết nghèo đói và bất bình đẳng. Ở Việt Nam, nguồn thu ngân sách từ thuế qua các năm giảm dần, thu ngân sách đã giảm từ mức 27.3% GDP (2010), xuống 23.7 % GDP (năm 2016). Một trong những lý do giảm thu ngân sách và thâm hụt ngân sách của Việt Nam trong những năm qua là do sụt giảm nguồn thu từ thuế và giảm sụt giá dầu thô. Thu từ thuế thu nhập doanh nghiệp giảm mạnh từ năm 2006, từ 6.9% GDP năm 2010, xuống còn 4.3% GDP năm 2017. Các yếu tố tác động đến giảm thu từ thuế thu nhập doanh nghiệp thường bao gồm giảm mức thuế suất phổ thông thuế thu nhập doanh nghiệp, chính sách ưu đãi thuế và trốn tránh thuế. Phần ngân sách bị giảm đi do các chính sách ưu đãi thuế được gọi là Chi tiêu thuế (hay còn gọi là Chi tiêu qua thuế).
Theo báo cáo nghiên cứu này, chi tiêu thuế của thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt nam hàng năm cao hơn số tiền ngân sách nhà nước chi cho y tế, cao nhất là năm 2012 với con số bằng khoảng 1,4 lần chi cho y tế. Cụ thể 55 nghìn tỷ đồng (2012), 61 nghìn tỷ đồng (2014) và 86 nghìn tỷ đồng năm (2016), tương đương 1,5% GDP, hay 7% tổng thu ngân sách nhà nước.
Ưu đãi thuế đang được tập trung vào nhóm doanh nghiệp có quy mô lớn, thuộc ngành công nghiệp (nhất là ngành chế biến và chế tạo), có vốn đầu tư nước ngoài, nằm trong khu công nghiệp. Năm 2016, thuế suất phổ thông là 20% thì thuế suất thực nộp của các doanh nghiệp nộp thuế trong nhóm này chỉ là 13,6%.
Phân tích của nghiên cứu cho thấy rằng, ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt Nam đã tạo ra những phí tổn tài khóa đáng kể và làm gia tăng hơn nữa khoảng cách thu nhập giữa các tầng lớp dân cư. Và nếu cắt giảm các ưu đãi Thuế thu nhập doanh nghiệp sẽ giúp tăng thu ngân sách 20%, trong khi không có tác động tiêu cực đến kinh tế vĩ mô.
Phân tích mô phỏng cho thấy, xóa bỏ các ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp chỉ có tác động tiêu cực đến các nhóm thu nhập cao, vốn được hưởng lợi chính từ các ưu đãi thuế. Trong trường hợp chính phủ sử dụng phần ngân sách tăng thêm một cách khôn ngoan, thì việc xóa bỏ các ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp sẽ mang lại những lợi ích đáng kể cho các nhóm hộ gia đình có thu nhập thấp thông qua việc tăng đầu tư phát triển hay tăng trợ cấp cho người nghèo.